Giełda kryptowalut – jurysdykcja, wymogi prawne, dokumenty, obowiązki

Egzotyczne jurysdykcje, a giełda kryptowalut, czyli Seszele, Belize, Kajmany, Panama, Vanuatu i inne

Na rynku funkcjonują giełdy zarejestrowane w państwach, które możemy określić jako egzotyczne jurysdykcje. Zaletą będzie w większości przypadków możliwość skorzystania z różnych preferencji podatkowych, a także procedury pozwalające na sprawne założenie nowej spółki, najczęściej w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością do wielkości wniesionych udziałów. W wielu krajach z tej grupy, działalność giełd kryptowalut nie jest uregulowana prawnie. Trzeba mieć na względzie, że w zależności od regionu, państwo będzie członkiem odpowiednio organizacji CFATF lub ESAAMLG, których celem jest implementacja zaleceń FATF – międzynarodowej organizacji zajmującej się przeciwdziałaniu praniu pieniędzy. 

Tendencja w egzotycznych jurysdykcja jest taka, że kraje te zmierzają do wzmocnienia procedur AML, wprowadzenia licencji i rejestracji podmiotów zajmujących się wymianą walut wirtualnych. W niektórych przypadkach już wymagana jest licencja od dostawców usług wirtualnych (VASPs), czy też licencja Sandbox przeznaczona dla innowacyjnych projektów.

Szwajcaria

Szwajcaria to kraj, który oferuje dobre warunki rozwoju pod względem ram prawnych dla branży krypto. Giełdy kryptowalut są legalne, a kraj ten przyjął postępowe stanowisko w zakresie regulacji dotyczących kryptowalut. Szwajcaria wprowadziła Federal Act on the Adaptation of Federal Law to Developments in Distributed Ledger Technology (DLT Act), nowelizujący wiele szwajcarskich przepisów w zakresie dostosowania realiów prawnych do nabierającej popularności technologii rozproszonego rejestru (np. blockchain). Szwajcarski Urząd Nadzoru Rynku Finansowego (FINMA) opublikował przewodnik, w którym skategoryzował i opisał stosowane przez urząd zasady w stosunku do utility tokens, payment tokens, asset tokens. Nie zapomniano również o kategorii tokenów hybrydowych.

FINMA stoi na ugruntowanym stanowisku,  zgodnie z którym nie będzie odmiennie traktował różnych technologii wykorzystywanych do tej samej działalności. Przyjęto zasadę „ten sam biznes, te same zasady” do każdego rodzaju nowej technologii. Z praktyki wydaje się wynikać, że FINMA przestrzega tej reguły przy stosowaniu przepisów dotyczących rynku finansowego w odniesieniu do kryptowalut i aplikacji opartych na blockchainie, stąd podobna praktyka przewidywana jest dla DLT Act.

Zgodnie z prawem szwajcarskim regulacja w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy obejmuje szwajcarską ustawę o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy (AMLA) oraz rozporządzenie w sprawie przeciwdziałania praniu pieniędzy (AMLO). AMLA ma zastosowanie między innymi do pośredników finansowych. Powinniśmy rozważyć czy nasza działalność w zakresie wymiany walut wirtualnych nie będzie spełniać przesłanek uznania jej za działalność pośredników finansowych. Jeśli tak (w zdecydowanej większości przypadków) – będziemy musieli spełnić szereg obowiązków wynikających ze szwajcarskich przepisów, w tym przeprowadzać proces KYC, uzyskać licencję i raportować do szwajcarskiego Money Laundering Reporting Office. 

Obowiązek zgłaszania transakcji podejrzanej wyznacza limit 1000 franków szwajcarskich. To niestety nie koniec naszych obowiązków, wiele zależy od tego w jaki sposób świadczymy usługi (bezpośrednio czy przez podmioty trzecie) i w konsekwencji jak zostaną zakwalifikowane na gruncie odpowiednich ustaw.

Estonia

Estonia jest uważana za kraj przyjazny nowym technologiom, wspierający innowacyjne projekty i posiadający bardzo dobrze uregulowany obrót kryptowalutami. W Estonii zarejestrowana jest jedna z największych giełd kryptowalut. Zgodnie z estońskim AML Act, podmioty pośredniczące w wymianie kryptowalut są uznawane za dostawców usług wirtualnych. Oznacza to, że przepisy ustawy będą odnosiły się bezpośrednio do giełd, które są obowiązane m.in. do wykazania procedur AML/KYC, uzyskania licencji, ale także do posiadania odpowiedniej substancji biznesowej (biuro, personel, kapitał). 

W związku z ostatnią zmianą przepisów, zarówno giełdy crypto-to-FIAT, jak i crypto-to-crypto są zobowiązane do uzyskania licencji w estońskim Financial Intelligence Unit (FIU). Procedura rozpatrywania dokumentów i wydania licencji trwa ok. 60 – 120 dni lub nawet dłużej. Koszt samej licencji to kilka tysięcy euro. Warto zwrócić uwagę na obowiązki z zakresu AML/CFT, np. obowiązek monitorowania i zgłaszania transakcji przekraczającej 1000 euro zgodnie z nowelizacją przepisów. Dla obywateli spoza europejskiego obszaru gospodarczego (EOG), nie obowiązuje żaden limit i w konsekwencji powinna być monitorowana każda transakcja. 

Niestety banki estońskie mogą z różnych przyczyn utrudniać niektórym podmiotom otwarcie rachunku bankowego w swojej rezydencji, stąd należy rozważyć skorzystanie z oferty innych instytucji płatniczych lub banków w innej jurysdykcji. 

Malta

Malta jako jeden z pierwszych krajów w Europie wprowadziła ramy prawne dla działalności opierających się na wykorzystaniu technologii blockchain. Dzięki przyjaznemu nowej technologii podejściu rządu, biznes otrzymał jasny przekaz i stabilne warunki rozwoju działalności w zakresie wymiany walut wirtualnych. Trzy najważniejsze ustawy wprowadzone przez maltański rząd obejmują: Malta Digital Innovation Authority Act, Innovative Technological Arrangement and Services Act (ITAS Act) oraz Virtual Financial Asset Act (VFAA). Otwierając giełdę kryptowalut na Malcie, koniecznie powinniśmy przeanalizować wymienione regulacje (i nie tylko) w celu zidentyfikowania obowiązków, jakie nałożone zostały na branżę krypto.

Na Malcie działają dwa ważne urzędy, Malta Financial Services Authority (MFSA) oraz Malta Digital Innovation Authority (MDIA). Pierwszy z nich jest organem regulacyjnym, sprawującym nadzór i wydającym licencje podmiotom działającym w branży nowych technologii, w tym wymiany walut wirtualnych, blockchain. W ramach działalności MFSA udostępniona została FinTech Regulatory Sandbox i FinTech Innovation Hub, gdzie firmy w środowisku „testowym” mogą prowadzić swoje biznesy. Drugi z podmiotów, MDIA, zajmuje się promowaniem i rozwojem innowacji. 

Zasadniczo do działalności giełd kryptowalut wymagana jest licencja. W obrocie funkcjonują 4 klasy licencji udzielane w zależności od klasyfikacji działalności. Koszty samej licencji wahają się od kilku do kilkunastu tysięcy euro. 

Cypr

Cypr, podobnie jak inne kraje UE implementował do porządku krajowego dyrektywę V AML, w myśl której duże zmiany objęły rynek walut wirtualnych. Podmioty zajmujące się wymianą waluty wirtualnej na walutę fiducjarną lub na inną wirtualną walutę, a także „trzymające” lub kontrolujące środki swoich klientów są zobowiązane do uzyskania licencji. Cypryjski organ nadzoru finansowego (the Cyprus Securities and Exchange Commission, CySEC) opublikował rekomendacje, w których ww. podmioty sklasyfikowane zostały jako CASPs (Crypto Asset Service Providers). 

Uzyskanie licencji jest odpłatne (koszt ok. 10000 euro) oraz stanowi wymóg, bez którego nie jest możliwe legalne prowadzenie tego typu działalności na Cyprze. Warto pamiętać, że spółka powinna spełniać szczegółowe wymogi kapitałowe dla swojej klasy (są 3 klasy  CASPs), do której zostanie zakwalifikowana zgodnie ze świadczonymi usługami. 

Oprócz uzyskania licencji, CASPs muszą spełnić szereg obowiązków wynikających z przepisów AML/CFT, w tym opracować i wdrożyć odpowiednie procedury, jak procedura przeciwdziałania praniu pieniędzy, KYC, zarządzania ryzykiem, wyznaczyć osoby odpowiedzialne za compliance, czy też stworzyć kompleksowy dokument IOM (Internal Operations Manual). Na tym nie koniec obowiązków, co do zasady status podmiotu zarejestrowanego (nie tylko na Cyprze) wiąże się z miesięcznym, kwartalnym i rocznym składaniem raportów do organu nadzoru finansowego. 

Polska 

Implementacja dyrektywy V AML dosięgła także Polskę. Do ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu dodano cały rozdział dotyczący obowiązków podmiotów prowadzących działalność w zakresie walut wirtualnych. Podmioty, których działalność polega na świadczeniu ww. usług tj. w zakresie wymiany pomiędzy walutami wirtualnymi i walutami fiducjarnymi, wymiany pomiędzy walutami wirtualnymi, pośrednictwa w takiej wymianie, prowadzenia rachunków/portfeli wirtualnych – mają obowiązek uzyskania wpisu w specjalnym rejestrze. W świetle ustawy, nie każdy może ubiegać się o wpis w rejestrze, konieczne jest wykazanie niekaralności i posiadanie odpowiedniej wiedzy lub doświadczenia. Wciąż jednak nie są jasne kryteria, w jaki sposób tę wiedzę i doświadczenie wykazać przed organem. 

Wpis w rejestrze to początek drogi ku legalności biznesu. Podobnie jak w innych krajach UE, powinniśmy posiadać wewnętrzne mechanizmy, procedury, regulaminy, polityki i oceny ryzyka, którymi będziemy musieli wykazać się na wypadek kontroli KNF. Niekiedy, będzie należało rozważyć konieczność ubiegania się o licencję małej instytucji płatniczej lub krajowej instytucji płatniczej (rzadziej).

Założenie giełdy kryptowalut (lub innej działalności w zakresie walut wirtulnych) w Polsce może dla niektórych stanowić dużo lepsze rozwiązanie niż szukanie w tym celu zagranicznej juysdykcji. Wszystko zależy od skali naszego biznesu, rodzaju i liczby klientów, kwestii finansowych, optymalizacji podatkowych i innych, indywidualnych czynników.